Ako ste vlasnik automobila onda vam dolazak 15. novembra svake godine donosi jednu veoma bitnu vozačku obavezu, a to je odabir adekvatnih guma za zimu. Mada je „Pravilnikom o saobraćaju u zimskim uslovima“ teoretski dozvoljeno da na automobilu i tokom zimskih mjeseci ostavite ljetnje pneumatike, kada se snijeg i led uhvate po asfaltu ova opcija se zbog drastičnog gubitka prianjanja za podlogu i ne čini baš pametnom. Međutim, s obzirom na činjenicu da smo početkom novembra još uvijek imali temperature na nivou od 20 stepeni Celzijusa, a na gotovo svim dugoročnim prognozama se nigdje ne bijeli snijeg, sasvim je razumljivo što sve više vozača želi da iskoristi zakonsku „dozvolu“ i da se zimi vozi sa ljetnjim gumama.

Koji su argumenti za i protiv u ovom slučaju, te da li su cjelogodišnje gume zaista kompromis u situacijama kada „zima nije zima“ pokušali smo da odgonetnemo u temi ovog broja. Jedan od glavnih faktora, koji pravi razliku u ponašanju između zimskih i ljetnjih guma je vanjska temperatura. Uticaj ovog faktora do sada su detaljno istraživali mnogi proizvođači guma, a mi ćemo se u ovom tekstu poslužiti podacima njemačkog Continentala. Najjednostavnije rečeno, tokom niskih temperatura ljetnja guma se zbog svoje strukture i smjese puno brže ukrućuje u odnosu na zimsku, koja u takvim uslovima zadržava prijeko potrebnu elastičnost. Zbog različitih struktura gaznog sloja i lamela, zimska guma pri niskim temperaturama ima puno bolji kontakt s podlogom zbog čega je njen izbor za ovaj period logičniji. S druge strane, kod visokih temperatura zimska guma postaje višestruko mekanija u odnosu na ljetnju, koja puno bolje podnosi toplotu. Ono što je veoma interesantno da na temperaturi od 20 stepeni Celzijusa ove dvije vrste gume imaju gotovo ujednačena svojstva, kada je riječ o njihovoj tvrdoći, te teorija vozača koji smatraju da se zima može prezimiti i na ljetnjim gumama ima kakvo-takvo uporište. Nauka, odnosno istraživanje njemačkog Continentala kao zaključak na dilemu zimska ili ljetnja guma nudi jednostavan odgovor. Do temperature od 7 stepeni Celzijusa ljetnja guma zadržava većinu svojih korisnih svojstava, a ispod te temperature zimska guma je superiornija od nje u svakom pogledu. Isti odnos može da se primijeni i u suprotnom slučaju, odnosno kada se zimska guma vozi u ljetnjim uslovima. Kao kompromisno rješenje proizvođači pneumatika posljednjih godina sve više ističu univerzalne gume, koje su vremenom uspjele dostići solidan nivo performansi u oba godišnja doba. Osnovni problem ovih guma je što su po pravilu osjetno skuplje od adekvatnih zimskih i ljetnjih guma, odnosno što je njihova upotreba zimi zakonski limitirana na 4 mm dubine gazaćeg sloja. Kada se potroše ispod toga nivoa gube univerzalni status i „postaju“ ljetnje. Da bi naš automobil imao siguran oslonac na podlogu njegove gume ne bi smjele da budi ni premekane, a ni pretvrde, što je karakteristika koja direktno zavisi od njihovog tipa (ljetnje ili zimske) odnosno vanjske temperature. Kako na vrijeme i temperaturu ne možemo uticati, odgovor na pitanje: „koje pneumatike koristiti tokom zime“ nameće se sam po sebi. Zima je vrijeme za zimsku obuću!

OBAVEZNA ZIMSKA OPREMA

Zima na bh. putevima po „Pravilniku o saobraćaju u zimskim uslovima“ kalendarski zvanično traje od 15. novembra do 15. aprila. U tom periodu se kao obavezna zimska oprema, koju trebaju imati motorna vozila do mase od 3.500 kg (do osam sjedišta) navode sljedeći sadržaji:

1. Zimski pneumatici na sva četiri točka. Zimski pneumatik na svom boku ima oznake: MS, M+S ili M&S i znak snježne pahuljice na stilizovanom obrisu planine s tri vrha. Zimski pneumatik mora imati gazeći sloja dubine od najmanje 4 mm.

2. Gume sa ljetnim profilom čija dubina gazećeg sloja iznosi minimum 4 mm i u priboru    odgovarajući lanci, koji se postavljaju na pogonskim točkovima u slučaju zimskih uslova.

KAZNE

Savjesne učesnike u saobraćaju od nesavjesnih, kada je riječ o posjedovanju adekvatne zimske opreme, a prije svega guma, zakonodovac je zaštitio sa kaznom od 40 KM. U slučaju prouzrokovanja saobraćajne nesreće zbog neodgovarajuće opreme na vozilu, kazne se kreću od 50 do 200 KM za fizička lica. Preduzeća, pravne osobe i fizičke osobe koje obavljaju prevozničke djelatnosti u skladu sa zakonskim propisima u ovom slučaju sleduje kazna od 500 KM.

RAZLIKE IZMEĐU LJETNJIH I ZIMSKIH PNEUMATIKA

Između ljetnjih i zimskih guma postoji nekoliko osnovnih razlika. Jedna od njih je tvrdoća, koja je direktno uslovljena vrstom smjese koja je korištena u njihovoj izradi, ali i uticaja vanjske temperature. Kanali i površinski otisak na ljetnjoj gumi su napravljeni tako da se ostvari što bolji kontakt sa suhim asfaltom, odnosno da se velikom brzinom odvede što veća količina vode i uslovima kada pada kiša. Zbog te činjenice ljetnje gume imju duboke uzdužno postavljene kanale. Površina zimske gume je s druge strane znatno složenija, jer ona mora da omogući visok stepen stabilnosti i prianjanja u najtežim zimskim uslovima za vožnju. Zimska guma zbog toga ima poprečne i uzdužne kanale, a tu su i mali segmenti čiji zadatak je da ostvare optimalan kontakt na snijegu i ledu. Gazeći sloj ljetnje gume je takvog sastava da nudi optimalnu tvrdoću pri visokim i srednjim temperaturama, dok je kod zimskih guma njegova struktura prilagođena niskim temperaturama. Pri temperaturama nižim od 7 stpeni gazeći sloj ljetnjih guma postaje pretvrd, dok se zimske gume na temperaturama iznad 7 stepeni progresivno omekšavaju i gube svoja svojstva. Još jedna bitna razlika između zimske i ljetnje gume, na koju imaju zajedičnki uticaj kombinacija temperature i vrste podloge je kočioni put. Continentalova testiranja su pokazala da je na zasniježenoj podlozi zaustavni put sa ljetnim gumama duplo duži nego sa zimskim. To u praksi znači da vozilo sa zimskim gumama na ovakvoj podlozi pri brzini od 50 km/h može da stane za 28,5 metara, dok je istom vozilu sa ljetnjim gumama za tu operaciju trebalo 75 metara. Na ovoj podlozi su zabilježene i velike razlike u ubrzanjima, odnosno bočnoj stabilnosti između ljetnjih i zimskih pneumatika. Sličan odnos dobija se i kod testiranja na visokim temperaturama, kada ljetnja guma ostvaruje ubjedljivu prednost nad zimskom.

DIMENZIJE PNEUMATIKA

Svaki proizvođač za određeni model automobila propisuje odgovarajuće dimenzije guma. Ovaj podatak uvijek je naveden u obaveznom printanom uputstvu, koje se serijski isporučuje uz svako vozilo. Ukoliko iz bilo kog razloga ovo uputstvo nemate u automobilu informaciju o adektavnim gumama za vaše vozilo možete dobiti u ovlaštenim servisima ili kod vulkanizera. Svaka guma na bočnoj strani između ostalog mora da ima i tri najbitnije identifikacione oznake u obliku zapisa: 215/60 R17.

215 – širina gume u milimetrima

60 – visina izražena u procentima u odnosu na širinu gume /razmak od felne do gazećeg sloja)